Bitkilerde çoğalma bildiğiniz üzere birkaç şekilde oluyor. Bunlardan biri de eşeyli üreme şeklinde gerçekleşiyor. Yani çiçekli bitkilerde erkek üreme organı polen üretir ve bu polen dişi üreme organına ulaşarak bir tohum oluşturur.
Coffea Arabica adındaki kahve türü aslında kendine verimli bir tür. Yani tek bir ağaç aynı anda hem dişi erkek gibi. :)
Böylece kendi kendini çoğaltabiliyor. Bu çoğalmalardan toplanan çekirdekler (tohumlar) her diğer nesilde atalarının karakteristik özelliklerini yitiriyor aslında. Ortaokuldan Mendel'i hatırlarsınız. İşte bu sebepten ana-babasının en iyi özelliklerini barındıran her zaman bu ikisinin çocukları oluyor, torunları değil.
Aslında bu kavrama çoktan aşinayız: F1 melez tohumlar. Sebzelerde sıkça karşılaştığımız bu yöntemin esas amacı daha verimli ve dayanıklı türleri seçerek bunları çoğaltmak.
Kahveden istediklerimiz de çok benzer. Yaprak pasına dayanıklı, bol ürün veren ve yüksek lezzet potansiyeline sahip çekirdekler yetiştirmeye çalışıyor çiftçiler yıllardır. Tamam fakat Starmaya cinsini farklı kılan ne?
Starmaya, tohumla üretilen ilk F1 hibrit kahve çeşidi. Eskiden böyle bir çeşidi yetiştirmek için laboratuvarlarda kahve klonlamak gerekiyordu. Epey pahalı ve zahmetli olan bir yöntem bu. İşin kötüsü ise, diyelim zamanında laboratuvarda klonlanmış bir F1 melezimiz var, bundan tohum alınca yukarıda bahsettiğim gibi iyi özellikler yitirilmiş oluyor. O yüzden her seferinde laboratuvarda üretmek gerekiyor.
Starmayanın ana-babası CIR-SM01 ve Marsellesa. Bu iki cinsin melezlenmesi ile çıkan F1 melezi aslında doğal yollarla tozlaşmış bir F1 oluyor. Bu sayede bu iki cins laboratuvarda melezlemek yerine tohumluk bahçelerinde F1 melez tohumu yetiştirmek üzere yetiştirilebiliyor.
Bu tohumların adı aslında Starmaya. Bu noktada önemli olan yeni bir kahve bahçesi kurmaya başlayacak çiftçilerin güvenilir tohum üreticilerinden bu cinsi alıp yetiştirmek.
Çok daha detaylı bilgiler için birkaç bağlantı bırakıyorum. Metinler İngilizce.